وظایف مدیرعامل در شرکت چیست؟
مدیرعامل که توسط هیئت‌مدیره و سهام‌داران شرکت انتخاب میشود، باید بینش راهبردی مجموعه و توان رهبری را داشته باشد تا اعضای یک مجموعه به تیمی هماهنگ برای رسیدن به اهداف مجموعه تبدیل شوند.
کار کردن در هر سازمان و در هر جایگاهی نیازمند یکسری اصول و قوانین تنظیم شده است که عمل به آنها شیرازه یک سازمان موفق را تشکیل میدهد. ما چه کارمند بخشی از یک مجموعه باشیم و چه مدیرعامل و یا جزیی از هیئت مدیره باید به قوانین و اصولی کاری آگاه باشیم.
یکی از این جایگاهها که اتفاقاً جایگاهی حیاتی و ارزشمند دارد، مدیرعامل در نظر گرفته شده است. مدیرعامل یک مجموعه در اصل پلی ارتباطی میان هیئت‌مدیره و کارکنان همچنین افراد خارج از سازمان است که وظایف قانونی و عرفی بسیاری را به عهده دارد و این وظایف در ثبت شرکت نیز آمده است.
مدیرعامل توسط هیئت‌مدیره و سهام‌داران مجموعه شرکت انتخاب میشود و طبق اساسنامه ای که تدوین شده، اختیارات و شرح وظایفی دارد که به‌صورت قانونی الزام به اجرای آنها دارد. مدیرعامل مجموعه و یا شرکتی بودن، نیازمند توانمندی در برنامهریزی و اجرای تمام‌وکمال آن برنامهها است. تمام این قوانین و دستورالعملها در ثبت شرکت و یا کمپانی آورده شده است.
وظایف مدیرعامل طبق اساسنامه
مدیریت نیز مانند دیگر جایگاههای کاری دارای اصول کلی است. اصولی که در هر حیطه کاری قرار گرفته و انجام میشود. معمولاً این اصول کلی در اساسنامه شرکت که در ثبت شرکت نیز ذکر شده، عنوان میشود و مدیرعامل ملزم به اجرای آن است. اساسنامهها هویت و اعتبار یک شرکت هستند. در اساسنامهها شرایط خاصی از جمله روابط کاری شرکا، حدود اختیارات مجمع‌عمومی، حدود اختیارات مدیرعامل و تعیین و تکلیف سود و زیاد آورده میشود. البته شرایط و حدود اختیارات دیگری نیز میتوان در نظر گرفت و برای شرکت ذکر کرد که در اساسنامه آورده شده و در ثبت شرکت نیز آورده شود. بعضی از حدود مسئولیتهای مدیرعامل در اساسنامهها به‌صورت زیر است که در ادامه خواهید خواند:
- خلق و تنظیم برنامههای راهبردی برای سازمان موردنظر. در مجموعه‌ای مدیرعامل باید توانایی برنامهریزی برای مسیر مجموعه را داشته باشد و بتواند برنامهای راهبردی را تدوین کند که به رشد و توسعه کسب‌وکار کمک کند و همچنین چشمانداز مناسبی را به کارکنان، سهام‌داران و هیئت‌مدیره بدهد.
- به دست گرفتن هدایت و رهبری مجموعه، کارکنان و به‌صورت کلی هرآنچه که شامل برنامهها میشود در جهت اجرای برنامههای راهبردی از وظایف مشخص و قطعی مدیرعامل یک شرکت است. حال چه شرکت سهامی عام باشد و چه سهامی خاص. مدیریت وظیفه دارد این هدایت و رهبری را به دست گرفته و در حفظ آن نیز پویا باشد.
- تحلیل بازار موردنظر مجموعه و همچنین تحلیل کسب‌وکار و روند کاری.
- تخصیص و تقسیم منابع مالی و انسانی و همکاری با منابع انسانی برای استخدام در بخشهای مختلف. مدیریت وظیفه دارد با بخش مالی و همچنین منابع انسانی در تعامل کامل باشد و نظارت روی استخدام کارکنان را داشته باشد.
- همکاری با بخش مالی برای دریافت گزارشهای سالیانه و یا ماهانه به‌علاوه گزارشهای صورتهای مالی و ترازنامهها.
- امضا قراردادها و تصویب برخی از قراردادها.
- تعیین مسئولیتها و اختیارات کارکنان در بخشهای مختلف.
- دریافت و تحلیل گزارشهای عملکرد ماهانه کارکنان و تعیین حقوق و پاداش
- ارتباط با سازمانها و اشخاص ثالث و دیگر شرکتها در خصوص توسعه کسب‌وکار و برگزاری جلسات متعدد.
مسئولیتهای قانونی مدیرعامل
به‌صورت کلی مدیرعامل علاوه بر اختیاراتی که در اساسنامه دارد که در ثبت شرکت نیز اثر داشته است، اختیارات و مسئولیتهای حقوقی و کیفری هم دارد که در قانون اصلاحیه قانون تجارت نیز آمده است. نکته قابل‌توجه در مورد این قوانین این است که اینها حداقل قوانین هستند و هیچ اساسنامه ای نمیتواند این قوانین را کاهش و یا تغییر دهد و این قوانین عینا در ثبت شرکت نیز آورده شده است.
دو مورد از مسئولیتهای حقوقی که مدیرعامل دارد به شرح زیر است:
- طبق ماده 142 قانون تجارت، درصورتی‌که شرکت دچار ضرر و زیان شود و این ضرر و زیان به دلیل سوءمدیریت مدیرعامل باشد، جبران این ضرر و زیان به عهده مدیرعامل است.
- طبق ماده 143 قانون تجارت، اگر شرکت ورشکسته و یا منحل شود و پس از انحلال یا ورشکستگی با رأی دادگاه مشخص شود که دلیل این انحلال یا ورشکستگی مدیریت اشتباه مدیرعامل و یا به نحوی تخلفات مدیریت بوده باشد، جبران بدهیها، دیون و ضرر و زیان به عهده شخص مدیرعامل است.
همچنین مدیرعامل مسئولیتهای کیفری نیز دارد که به‌اختصار به آنها خواهیم پرداخت:
قانون تجارت برای برقراری نظم در سیستم تجاری کشور یکسری قوانین کیفری تدوین کرده است که مربوط به مدیرعامل و هیئت‌مدیره شرکتها میشود. برای مثال:
- در صورت ارائه و یا منتشر کردن اسناد و مدارکی از شرکت که غیرواقعی بوده و برای پنهان کردن وضعیت شرکت، مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره به یک تا سه سال حبس محکوم میشوند.
- درصورتی‌که مدیرعامل قصد فرار از مالیات ترازنامه و صورتهای سود و زیان را داشته باشد و سند سازیهایی اتفاق بیفتد به سه ماه تا دو سال حبس محکوم میشوند.
انتخاب مدیرعامل
سؤالی که ممکن است با آن مواجه شوید، این است که آیا مدیرعامل میتواند از میان شرکا شرکت انتخاب شود و یا حتماً باید بیرون از شرکا شرکت انتخاب شود؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت، مدیرعامل در اصل شخصی حقیقی است که باید از طریق هیئت‌مدیره انتخاب شود. حال میتواند از میان هیئت‌مدیره باشد و یا خارج از اعضای هیئت‌مدیره. اگر در میان خود هیئت‌مدیره نباشد قراردادی امضا میشود و باید طبق حدود اختیاراتی که به او واگذار میشود عمل کند؛ بنابراین در هر دو حالت میشود مدیرعامل را انتخاب کرد.
چیزی که در این میان بسیار حائز اهمیت است و در میان متن نیز بارها آورده شد، ثبت شرکت است. در زمان ثبت شرکت و ارائه اسناد و مدارک مورد نظر باید توجه داشته باشید که حتما قوانین و اختیارات مدیرعامل در نظرگرفته شده باشد.
